Οι προσπάθειες για την ίδρυση Πανεπιστημίου στα Ιωάννινα και στην ευρύτερη περιοχή μαρτυρούνται από τα τελευταία προεπαναστατικά χρόνια. Εκείνη την περίοδο, επιφανείς Ηπειρώτες διανοούμενοι είχαν επιχειρήσει να ιδρύσουν πανεπιστημιακές Σχολές στην Ήπειρο. Από τις αρχές του ’50 και αμέσως μετά την ίδρυση της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών (1954), υπήρχε έντονο το αίτημα για την ίδρυση ενός Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, που θα επιβεβαίωνε το πολιτιστικό παρελθόν της Ηπείρου και θα αναδείκνυε από κάθε άποψη τα Ιωάννινα και την ευρύτερη περιοχή. Το 1962 συγκροτήθηκε στην Αθήνα Κεντρική Επιτροπή Αγώνος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με μοναδικό σκοπό «την αποτελεσματικωτέραν διεκδίκησιν και ευρυτέραν δυνατήν προβολήν του δικαίου ηπειρωτικού αιτήματος της ίδρυσης εις τα Ιωάννινα του Γ’ Πανεπιστημίου ή ανεξαρτήτων μετεκπαιδευτικών θεωρητικών ή τεχνικών σχολών». Μέσα στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, στις 8 Μαΐου του 1964, εξαγγέλθηκε από τον ημερήσιο τύπο η ίδρυση Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής στα Ιωάννινα, ως παραρτήματος της ίδιας Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το Τμήμα ιδρύθηκε με το υπ’ αριθμ. 735/64 Β.Δ. και άρχισε τη λειτουργία του το ακαδημαϊκό έτος 1964 – 65 με διακόσιους φοιτητές. Αρχικά το Τμήμα στεγάστηκε στο παλαιό κτίριο της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Οι πρώτοι καθηγητές ανέλαβαν τη λειτουργία του Τμήματος και επωμίστηκαν σημαντικές ευθύνες και ιδιαίτερα δύσκολο έργο. Το δεύτερο Πανεπιστημιακό έτος 1965 – 66, το Τμήμα μεταστεγάστηκε στο νέο διδακτήριο που προοριζόταν για την Τεχνική Σχολή Ιωαννίνων. 0 τότε υφυπουργός Προεδρίας Γεώργιος Μυλωνάς, όχι μόνο ευνόησε τη μεταστέγαση του Τμήματος, αλλά και προώθησε τον προγραμματισμό και την ίδρυση πανεπιστημιούπολης στην περιοχή της μονής Δουρούτης. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι ένα μεγάλο περιφερειακό Ίδρυμα, με ιστορική διαδρομή που υπερβαίνει τα 50 χρόνια. Το ευρύ εκπαιδευτικό του έργο, η στελέχωσή του με προσωπικό υψηλής κατάρτισης, οι υποδομές που έχουν δημιουργήσει τα Τμήματα και οι ερευνητικές ομάδες του, έχουν φέρει το Πανεπιστήμιό μας σε περίοπτη θέση μεταξύ των Ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον ευρωπαϊκό και τον διεθνή χώρο. Τα τελευταία χρόνια το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με την ίδρυση νέων Τμημάτων, έχει σχεδόν διπλασιαστεί (αριθμεί 11 Σχολές και 26 Τμήματα) και η προοπτική εξέλιξής του παρουσιάζεται ιδιαίτερα ευοίωνη.
Οι προσπάθειες για την ίδρυση Πανεπιστημίου στα Ιωάννινα και στην ευρύτερη περιοχή μαρτυρούνται από τα τελευταία προεπαναστατικά χρόνια. Εκείνη την περίοδο, επιφανείς Ηπειρώτες διανοούμενοι είχαν επιχειρήσει να ιδρύσουν πανεπιστημιακές Σχολές στην Ήπειρο. Από τις αρχές του ’50 και αμέσως μετά την ίδρυση της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών (1954), υπήρχε έντονο το αίτημα για την ίδρυση ενός Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, που θα επιβεβαίωνε το πολιτιστικό παρελθόν της Ηπείρου και θα αναδείκνυε από κάθε άποψη τα Ιωάννινα και την ευρύτερη περιοχή.